تحقیق دانش اموزی

تاريخچه پول در ايران

تاريخچه پول در ايران

واحد پول ايران بر مبناي «دينار» بنا شده. دينار، واحد قديمي پول روم و بعد امپراتوري روم شرقي بود و «ديناريوس» خوانده مي شد. يک ديناريوس روم شرقي برابر با يک سکه نقره بود که وزنش در مواقع مختلف فرق مي کرد.اين واحد پول بعد از فتح اراضي روم شرقي به دست مسلمانان، از طرف اونها به عنوان نام واحد پول انتخاب شد و تبديل شد به ديناري که امروزه هم در کشورهاي عربي ازش استفاده مي شه. به همين ترتيب، سلطنتها و حکومتهاي ايراني هم از دينار استفاده مي کردند. اما به تدريج، در نتيجه تورم و بي ارزش شدن پول، احتياج به واحدهاي پولي بزرگتر پيش اومد. اين واحدها همه بر مبناي دينار بنا شده بودند. اولين واحد پولي، سکه صد دينار (صنار) بود که توسط سلطان محمود غزنوي ضرب شد و به اسم خودش، «محمودي» ناميده مي شد. در همون زمان، شاهان ساماني ماورالنهر، سکه هاي نقره پنجاه ديناري ضرب کردند که «شاهي» ناميده مي شد.

در حقيقت، يک شاهي، نصف يک محمودي يا به عبارت ديگه، يک محمودي، دو شاهي بود. بعد از اون، تا زمانهاي طولاني، سکه هاي نقره مورد استفاده، همين شاهي و محمودي بودند. واحدهاي ديگري مثل «قران» (هزار دينار) و تومان (10000) دينار، فقط واحد محاسبه بودند و عملا” هيچ سکه اي به نام قران يا تومان ضرب نمي شد (کلمه تومان از لفظ مغولي تومان به معني ده هزار مي ياد. نمونه اش رو در منصب «تومان باشي» مي شود ديد: فرمانده ده هزار نفر). در دوره صفوي، شاه عباس شروع به ضرب يک سکه کرد به ارزش 200 دينار يا دو محمودي. اين سکه به «عباسي» معروف شد و بسيار مورد استفاده قرار مي گرفت. در همين زمان، با باز شدن پاي پرتغالي ها در ايران، سکه هاي پرتغالي در ايران رايج شد. اين سکه ها «رئال» نام داشتند ( که هنوز هم واحد پول بعضي از مستعمرات سابق پرتغال، مثل برزيل است). اين واحد پول، بر مبناي وزنش، مطابق 1175 دينار گرفته شد و در ايران به اين اندازه خريده مي شد.
سکه رئال پرتغال در ايران به عنوان ريال رواج پيدا کرد و کم کم دولت ايران هم خودش دست به ضرب سکه هاي ريال زد که براي مبالغ بالا بکار مي رفت. در اواخر قرن هجدهم ميلادي، نادرشاه افشار هم يک نوع سکه به ارزش 500 دينار ضرب کرد که به اسم خودش «نادري» خوانده مي شد، اما خيلي زود مردم بجاي نادري، شروع کردند به استفاده از لفظ «ده شاهي» (شاهي= پنجاه دينار: 500 دينار= ده شاهي). در طول سلطنت قاجار، سکه هاي مورد استفاده در ايران، شاهي، صنار، عباسي، و ده شاهي بودند، و در اواخر دوره قاجار، سکه هاي هزار ديناري و دوهزار ديناري هم ضرب شدند (يک قراني و «دوزاري»). اما در ابتداي سلطنت پهلوي که قرار شد واحد پول ايران يکدست بشه، سکه هاي ريال بجاي 1175 دينار به مبلغ 1000 دينار ( مطابق قران) کاهش داده شدند و واحد پول شد «ريال». همين ريال (يا به لفظ مردم، «قران») است که امروزه هم واحد پول رسمي ايران به شمار مي رود. در همان دوران پهلوي هم بعد از تورمهاي اقتصادي مختلف و رواج پول کاغذي، اسکناسهاي پنج ريالي و ده ريالي (يک توماني) چاپ شدند که هنوز هم در دست مردم براي کلکسيونهاي مختلف پول هست. بقيه تاريخچه و چاپ اسکناسهاي بزرگتر و غير معمول شدن سکه هاي صناري و ده شاهي، در ياد و خاطره بيشتر آدمهاي امروزه هست.
تومان به عنوان واژه‌اي که امروز کاربردي بيشتر از ريال، واحد پول رسمي دارد، از واژه ترکي به معناي ده‌هزار وارد زبان فارسي شده است. تومان تا پيش از 1310 واحد پولي معادل با 10000 دينار بوده است. پيش از آن ،‌حدفاصل سال‌هاي 1798 تا 1825 ميلادي تومان واحدي معادل 8 ريال بوده‌ است ، که هر ريال خود معادل 1250 دينار مي‌بوده. در اين دوران يک قران واحدي برابر 1000 دينار يا يک دهم تومان بود. اما پس از سال‌ 1932 ميلادي، 1310 هجري شمسي هر تومان با 10 ريال معادل شد و از آن پس تومان، عملا واحد پول غير رسمي در زندگي روزمره ايرانيان شد.

تاريخچه پول در ايران

منبع: سایت انشاء باز

مشاهده بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا